(لەدایکبووی نزیکەی ٢٩٠-٢٨٠ پێش زایین، سیسیلیا- کۆچی دوایی کردووە ٢١٢/٢١١ پێش زایین)، داهێنەر و بیرکارێکی ئەفسانەیی یۆنانی. دۆزینەوە سەرەکییەکانی بریتی بوون لە پیچی ئارخیمیدس کە ئامێرێکی داهێنەرانە بۆ بەرزکردنەوەی ئاو و بنەمای هایدرۆستاتیک یان بنەمای ئەرکیمیدس. دۆزینەوە سەرەکییەکانی بریتی بوون لە بینایی، میکانیک، بیرکاری و فەلەکناسی.
بەڵگە بیرکارییەکانی ئەرخیمیدس هەم بیرکردنەوەی ڕەسەنی و کە بەرزترین ستانداردەکانی ئەندازەیی هاوچەرخ دەگرێتەوە .
نزیکبوونەوەی تا دوای سەدەکانی ناوەڕاست نەتوانرا بیردۆزەکانی بسەلمێنرێت بۆ نمونە (π). و وەرگێڕانی بەرهەمەکانی کاریگەرییەکی گرنگ بوون لەسەر بیرکارانی سەدەی نۆیەمی عەرەبی و سەدەی ١٦ و ١٧ی ئەوروپی. لە شاری زێدی خۆی، سیراکیوز، بە نابغەیەک ناسرابوو لە داڕشتنی چەکی گەمارۆدان و دژە گەمارۆدان. لە کاتی هێرشکردنە سەر شارەکە لەلایەن سەربازێکی ڕۆمانیەوە کوژرا.
ئارخیمیدس بە چ دەستکەوتێک ناسرابوو؟
ئارخیمیدس بۆی دەرکەوت کە قەبارەی گۆیەک دوو لەسەر سێی قەبارەی سلندەرێکە کە دەیگرێتەوە. هەروەها یاسایەکی هەڵفڕینی دۆزیەوە کە بنەمای ئەرخیمیدسە، کە دەڵێت تەنێک لە شلەیەکدا بە هێزێکی بەرەو سەرەوە کاردەکات کە یەکسانە بە کێشی ئەو شلەیەی کە تەنەکە جێی دەهێڵێت. بەپێی نەریت، ئەو پیچەکەی ئارخیمیدی داهێناوە، کە پیچێک بەکاردەهێنێت کە لەناو بۆرییەکدا داخراوە بۆ بەرزکردنەوەی ئاو لە ئاستێکەوە بۆ ئاستێکی تر.