یۆنان وڵاتێکی سەرنجڕاکێشە و دەکەوێتە باشووری ڕۆژهەڵاتی ئەوروپا. یۆنان بە مێژووی کۆن و دیمەنە سەرسوڕهێنەرەکانی و میراتە کولتوورییە دەوڵەمەندەکانی ناسراوە، شوێنێکی بەناوبانگە کە کۆمەڵێک ئەزموونی جۆراوجۆر پێشکەش بە سەردانکەران دەکات.
یۆنان وەک شوێنی لەدایکبوونی شارستانیەت و دیموکراسی ڕۆژئاوایی ناوبانگی دەرکردووە. گرنگی مێژووییەکەی لە شوێنەوارە زۆرەکاندا دیارە کە لە سەرانسەری وڵاتدا بڵاوبوونەتەوە. ئەسینای پایتەخت، شوێنی شوێنەوارە ئایکۆنییەکانی وەک ئەکرۆپۆلیسە کە پەرستگای ناوازەی پارتینۆنی تێدایە. مۆزەخانەی ئەکرۆپۆلیس وردەکارییەکی سەرنجڕاکێش لە هونەر و شوێنەوارە کۆنەکانی یۆنانی دەدات. شوێنە مێژووییەکانی دیکە، لەوانە دێلفی، ئۆڵۆمپیاو کۆشکی کنۆسۆس لە کریت، پاشماوەی ڕابردووی شکۆمەندی یۆنان پیشان دەدەن.
لە دەرەوەی گەنجینە مێژووییەکانی، یۆنان شانازی بە جوانییە سروشتییە هەناسەبڕکێکانەوە دەکات. وڵاتەکە بە دەریاکانی ئیجە و ئایۆنی و دەریای ناوەڕاست دەورە دراوە و چەندین کەنار دەریا و دوورگەی سەرسوڕهێنەری تێدایە. سانتۆرین، میکۆنۆس، کریت، ڕۆدس و زاکینتۆس تەنها چەند دوورگەیەکی وێنەکێشانی یۆنانین کە بە ئاوە ڕوونەکانیان وەک بلوری و گوندە دڵڕفێنەکانیان و ژیانی شەوانە پڕ لە ژیان ناسراون. گەڕان بە دوورگەکانی یۆنان ڕێگە بە گەشتیاران دەدات کە تێکەڵەیەکی ناوازەی ئیسراحەت و سەرگەرمی و میوانداریی نەریتی یۆنانی ئەزموون بکەن.
ویشکانی یۆنان بە هەمان شێوە سەرنجڕاکێشە. دیمەنە ناڕێکەکانی باکووری یۆنان، لەوانەش ناوچە شاخاوییەکانی ئیپیروس و مەقدۆنیا، دەرفەت بۆ چالاکییەکانی دەرەوە وەک ڕۆیشتن بە پێ و خلیسکێنە دەڕەخسێنن. نیمچە دوورگەی پێلۆپۆنێس شوێنی وێرانە کۆنەکانی وەک کەناڵی کۆرینت و ئێپیداوروس و میسینایە، کە شکۆمەندی شارستانیەتی یۆنانی کۆن نیشان دەدات. چیای ئۆڵۆمپی شکۆمەند کە ماڵی ئەفسانەیی خوداوەندەکانە لە ئەفسانەی یۆنانیدا، گەشتیاران و ئارەزومەندانی سروشت لە سەرانسەری جیهانەوە بۆ لای خۆی ڕادەکێشێت.
کولتوری یۆنانی ڕەگێکی قووڵی لە میراتە کۆنەکەیدا داکوتاوە. یۆنانیەکان هەستێکی بەهێزی شانازییان بە زمان و نەریت و داب و نەریتی خۆیانەوە هەیە. مۆسیقای نەریتی یۆنانی بە مێلۆدی و ئامێرە جیاوازەکانی وەک بوزۆکی، هەستێکی نۆستالژیا و ئاهەنگگێڕان ورووژێنێت. خواردنی یۆنانی بە پێکهاتە تازەکانی و تامە زیندووەکانی و کاریگەرییەکانی دەریای ناوەڕاست بەناوبانگە. خواردنە بەناوبانگەکان بریتین لە موساکا، سۆڤلاکی، تزاتزیکی، و جۆرەها بژاردەی خواردنی دەریایی بە تام. چێژوەرگرتن لە ژەمێک لە تاڤێرنایەکی نەریتی، لەگەڵ مۆسیقا و سەمای یۆنانی زیندوو، ئەزموونێکی پێویستە.
میوانداریی یۆنانی کە بە "فیلۆکسێنیا" ناسراوە، بەردی بناغەی کولتوورەکەیە. یۆنانیەکان بە سروشتی گەرم و گوڕ و پێشوازیکردنیان ناسراون، وا لە سەردانکەران دەکەن هەست بە ماڵەوە بکەن و بەهۆی دۆستایەتی ڕاستەقینەی خۆیانەوە لە باوەش بگرن. فێستیڤاڵ و ئاهەنگە ئاینییەکان ڕۆڵێکی سەرەکی دەگێڕن لە کولتوری یۆنانیدا، جەژنی ئیستەر یەکێکە لە ئاهەنگە گرنگ و زیندووەکان لە سەرانسەری وڵاتدا.
هەروەها مێژووی مۆدێرن و دیمەنی هونەری هاوچەرخی یۆنان بەشدارن لە تابلۆی کولتووری یۆنان. وڵاتەکە هونەرمەند و نووسەر و سینەماکاری بەناوبانگی بەرهەمهێناوە کە بەشدارییەکی بەرچاویان لە هونەردا کردووە. ئەسینای پایتەخت و سەلۆنیکی و شارەکانی دیکە میوانداری کۆمەڵێک بۆنەی کولتووری دەکەن، لەوانە فێستیڤاڵی فیلم و نمایشی شانۆ و پێشانگای هونەری.
هەڵکەوتەی جوگرافیای یۆنان لە چوارڕێیانی ئەوروپا و ئاسیا و ئەفریقا کاریگەری لەسەر مێژوو و فرەچەشنی کولتووری یۆنان هەبووە. بەدرێژایی سەدەکان، یۆنان بەهۆی کارلێککردن لەگەڵ شارستانییەتە دراوسێکانیدا لە قاڵب دراوە، لەوانە بیزەنتینییەکان، عوسمانییەکان و ڤێنیزییەکان. ئەمەش بەشداری کردووە لە مۆزایک کاریگەرییە کولتوورییە جیاوازەکان کە لە تەلارسازی و هونەر و چێشتخانەی وڵاتدا دەبینرێن.
لە ساڵانی ڕابردوودا یۆنان ڕووبەڕووی ئاستەنگی ئابووری بووەتەوە، بەڵام وڵاتەکە بەردەوامە لە سەرسامکردنی گەشتیاران بە سەرنجڕاکێشییە بێ کاتەکانی. تێکەڵبوونی مێژووی کۆن و جوانی سروشتی و کولتوری زیندوو و میوانداری گەرم، یۆنان دەکاتە شوێنێکی بەڕاستی لەبیرنەکراو. جا چ بەدواداچوون بۆ سەرسوڕهێنەرە شوێنەوارییەکانی، چ پشوودان لە کەناراوەکانی ئیدیل، یان تامکردنی تامەکانی خواردنی یۆنانی، سەردانێک بۆ یۆنان بەڵێنی گەشتێکی پڕ لە مێژوو و جوانی و قەدرزانی قووڵ دەدات بۆ میراتی ئەم خاکە نائاساییە.