بایۆتەکنەلۆژیا بوارێکی فرە پسپۆڕییە کە بایۆلۆجی، کیمیا، جینات و ئەندازیاری تێکەڵ دەکات بۆ پەرەپێدانی چارەسەر و بەرهەمی داهێنەرانە بە بەکارهێنانی زیندەوەرە زیندووەکان یان پێکهاتەکانیان. دەستکاریکردنی سیستەمی بایۆلۆجی بۆ بەکارهێنانی جۆراوجۆر، لەوانە چاودێری تەندروستی، کشتوکاڵ، بەرهەمهێنانی خۆراک، بەڕێوەبردنی ژینگە و زۆر شتی تر.
خاڵە سەرەکییەکان سەبارەت بە بایۆتەکنەلۆژیا:
1. **ئەندازیاری بۆماوەیی**: ئەندازیاری بۆماوەیی بریتییە لە دەستکاریکردنی DNA ی زیندەوەران بۆ ناساندنی تایبەتمەندی یان کارایی نوێ. ئەم تەکنیکە بووەتە هۆی پەرەپێدانی زیندەوەری دەستکاریکراوی بۆماوەیی (GMO) کە تایبەتمەندی باشتریان هەیە، وەک بەرگری نەخۆشی لە بەرهەمەکاندا.
2. **تەکنەلۆژیای DNAی پێکەوەلکاو**: تەکنەلۆژیای DNAی پێکەوەلکاو ڕێگە بە توێژەران دەدات کە DNA لە سەرچاوە جیاوازەکانەوە کۆبکەنەوە بۆ دروستکردنی تێکەڵەی بۆماوەیی نوێ. شۆڕشێکی گەورەی لە بواری پزیشکیدا کردووە بە توانای بەرهەمهێنانی پرۆتینی چارەسەری، وەک ئەنسۆلین و هۆرمۆنەکانی گەشە.
3. **دەرمانە زیندووەکان**: بایۆتەکنەلۆژیا ڕۆڵێکی بەرچاوی هەبووە لە بەرهەمهێنانی دەرمانی بایۆلۆجی- دەرمانی وەرگیراو لە زیندەوەرە زیندووەکان. لەوانە ڤاکسین، دژەتەنی مۆنۆکلۆناڵ و چارەسەری جینی.
4. **Bioremediation**: Bioremediation بەکارهێنانی زیندەوەرە زیندووەکان، وەک بەکتریا و ڕووەک، بۆ پاککردنەوەی پیسکەرەکانی ژینگە و ژەهرەکان. ڕێگەیەکی بەردەوامە بۆ کەمکردنەوەی پیسبوون و گەڕاندنەوەی ئیکۆسیستەمەکان.
5. **سووتەمەنی بایۆلۆجی**: بایۆتەکنەلۆژیا بەشداری کردووە لە پەرەپێدانی سووتەمەنی بایۆلۆجی، وەک ئیتانۆل و بایۆدیزەل، کە لە سەرچاوە نوێبووەکانی وەک ڕووەک و چڵکنەکانەوە وەرگیراون. سووتەمەنی بایۆلۆجی بەدیلێکی ژینگەدۆستتر پێشکەش دەکات لەبری سووتەمەنی بەردینی.
6. **بایۆتەکنەلۆژیای کشتوکاڵی**: بایۆتەکنەلۆژیای کشتوکاڵی بووەتە هۆی پەرەپێدانی بەرهەمی دەستکاریکراوی بۆماوەیی کە تایبەتمەندی باشتریان هەیە، وەک زیادبوونی بەرهەم، بەرگری لە ئافاتەکان، و بەرزبوونەوەی ڕێژەی خۆراکی.
7. **بایۆلۆجیای دروستکراو**: بایۆلۆجیای دروستکراو بریتییە لە دیزاینکردن و دروستکردنی بەشە بایۆلۆژی نوێ و ئامێر و سیستەمی نوێ بۆ بەکارهێنانی تایبەت. بنەماکانی ئەندازیاری لەگەڵ بایۆلۆجی تێکەڵ دەکات بۆ دروستکردنی سیستەمی بایۆلۆجی نوێ.
8. **تەکنەلۆژیای بایۆلۆجی میکرۆبی**: وردە زیندەوەران بۆ بەکارهێنانی بایۆتەکنەلۆژیای جۆراوجۆر بەکاردەهێنرێن، لەوانە بەرهەمهێنانی ئەنزیم و دژە زیندەیی و سووتەمەنی بایۆلۆجی.
9. **پزیشکی کەسی**: بایۆتەکنەلۆژیا بووەتە هۆی پەرەپێدانی پزیشکی کەسی، کە چارەسەرەکان بەپێی پێکهاتەی بۆماوەیی تاک و مێژووی پزیشکی دەگونجێن.
10. **چارەسەری خانە بنەڕەتییەکان**: خانە بنەڕەتییەکان توانای جیاکردنەوەیان هەیە بۆ جۆرە جیاوازەکانی خانە، ئەمەش وایان لێدەکات بەنرخ بن بۆ پزیشکی دووبارە دروستکردنەوە و چارەسەرکردنی نەخۆشییە تێکچوونەکان.
11. **ڕیزبەندیکردنی DNA**: پێشکەوتن لە تەکنەلۆژیای ڕێکخستنی DNA شۆڕشێکی گەورەی لە توێژینەوەکانی جینۆمیدا کردووە و توانای ناسینەوەی گۆڕانکارییە بۆماوەییەکانی پەیوەست بە نەخۆشییەکانی کردووە.
12. **بایۆتەکنەلۆژیای ژینگەیی**: بایۆتەکنەلۆژیا بەکاردێت بۆ چارەسەرکردنی ئاستەنگە ژینگەییەکان، وەک پاککردنەوەی ئاوی پیس، بەڕێوەبردنی پاشماوە، و لابردنی پیسکەرەکانی هەوا و ئاو و خاک.
13. **بایۆتەکنەلۆژیای خۆراک**: بایۆتەکنەلۆژیا بەکارهێنانی هەیە لە بەرهەمهێنانی خۆراکدا، لەوانە پەرەپێدانی بەرهەمی دەستکاریکراوی بۆماوەیی، باشترکردنی تاقیکردنەوەی سەلامەتی خۆراک، و بەرهەمهێنانی ئەنزیمەکان کە لە پرۆسێسکردنی خۆراکدا بەکاردەهێنرێن.
14. **نانۆبایۆتەکنەلۆژیا**: نانۆبایۆتەکنەلۆژیا نانۆتەکنەلۆژیا و بایۆلۆجی تێکەڵ دەکات بۆ پەرەپێدانی ماددە و ئامێری نوێ لەسەر ئاستی نانۆ بۆ بەکارهێنانی پزیشکی و پیشەسازی.