پشکنینی EPO ئاستی ئێریترۆپۆئیتین لە سووڕی خوێندا دەپێوێت. Erythropoietin (EPO) هۆرمۆنێکی گلایکۆپڕۆتینییە کە بە شێوەیەکی سەرەکی لەلایەن گورچیلەکانەوە بەرهەم دێت لە وەڵامی کەمی ئۆکسجین (کەمبوونەوەی ئاستی ئۆکسجین) و بەشدارە لە ڕێکخستنی بەرهەمهێنانی خڕۆکە سوورەکان (erythropoiesis) لە مۆخی ئێسکدا.
لایەنە سەرەکییەکانی تاقیکردنەوەی EPO بریتین لە:
- ڕێکخستنی خوێن دروستکەر: EPO ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕێت لە هاندانی بەرهەمهێنانی خڕۆکە سوورەکانی خوێن (erythrocytes) لە خانە بنەڕەتییەکانی خوێندرووستکەر لە مۆخی ئێسکدا. کار لەسەر خانە پێشینەکانی ئێریترۆید دەکات بۆ بەرەوپێشبردنی زیادبوون و جیابوونەوە و پێگەیشتنیان بۆ خڕۆکە سوورەکانی خوێنی پێگەیشتوو، کە ئۆکسجین لە سییەکانەوە دەگوازنەوە بۆ شانەکان لە سەرتاسەری جەستەدا.
- کاردانەوەی کەمی ئۆکسجین: بەرهەمهێنانی EPO بە شێوەیەکی سەرەکی بەهۆی ئاستی ئۆکسجینکردنی شانەکانەوە ڕێکدەخرێت. کەمی ئۆکسجین هاندەری بەرهەمهێنان و دەردانی EPO لە خانە تایبەتمەندەکانی گورچیلە کە پێیان دەوترێت ڕیشاڵە گەورەکان کە هەست بە گرژی ئۆکسجین دەکەن لە خوێندا. هۆکارەکانی هاندەری کەمی ئۆکسجین (HIFs) ڕۆڵێکی سەرەکی دەگێڕن لە ڕێکخستنی دەربڕینی جینی EPO لە وەڵامی ئاستی نزمیی ئۆکسجین.
- مەودای ئاماژە: مەودای ئاماژە بۆ ئاستی EPO لە سووڕی خوێندا دەگۆڕێت بەپێی هۆکارەکانی وەک تەمەن، ڕەگەز، بەرزی، و تاقیگەی تایبەت کە پشکنینەکە ئەنجام دەدات. بەگشتی، ئاستی ئاسایی EPO بە شێوەیەکی گشتی لە نێوان 4 بۆ 24 میلی یەکە لە هەر ملیلیترێکدا (mU/mL) یان 4 بۆ 24 یەکە نێودەوڵەتییەکان لە هەر لیترێکدا (IU/L) لە گەورەکاندا.
- گرنگی کلینیکی: ئاستی نائاسایی EPO دەتوانێت ئاماژە بێت بۆ حاڵەتە پزیشکییە جیاوازەکان، لەوانە کەمخوێنی، فرە خانەیی، نەخۆشی درێژخایەنی گورچیلە، کەمی ئۆکسجین، نەخۆشییە شێرپەنجەییەکان، و تێکچوونی گواستنەوە یان بەکارهێنانی ئۆکسجین.
ئاماژەکان بۆ داواکردنی تاقیکردنەوەی EPO بریتین لە:
- دەستنیشانکردنی کەمخوێنی: ڕەنگە پشکنینی EPO وەک بەشێک لە کاری دەستنیشانکردنی کەمخوێنی فەرمان بکرێت بۆ هەڵسەنگاندنی وەڵامی جەستە بۆ کەمبوونەوەی گەیاندنی ئۆکسجین. ئاستی نزمیی EPO لە بوونی کەمخوێنیدا لەوانەیە ئاماژە بێت بۆ تێکچوونی بەرهەمهێنانی EPO بەهۆی تێکچوونی کارکردنی گورچیلە، هەوکردنی درێژخایەن، یان نەخۆشییە شێرپەنجەییەکان، کە دەبێتە هۆی دروستبوونی خوێنبەربوونی قەرەبووکەرەوەی ناتەواو.
- هەڵسەنگاندنی پۆلیسایتیمیا: جگە لە دەستنیشانکردنی کەمخوێنی، ڕەنگە فەرمانی پشکنینی EPO بدرێت بۆ هەڵسەنگاندنی پۆلیسایتیمیا، حاڵەتێک کە بە زیادبوونی خڕۆکە سوورەکانی خوێن لە سووڕی خوێندا تایبەتمەندە. ئاستی بەرزی EPO لە بوونی پۆلیسایتیمیادا ڕەنگە ئاماژە بێت بۆ ئیریترۆسایتۆزی لاوەکی بەهۆی بەرهەمهێنانی EPO بەهۆی کەمی ئۆکسجین یان وەرەمەکانی دەردانی ئێریترۆپۆیتین (بۆ نموونە، شێرپەنجەی خانەکانی گورچیلە، شێرپەنجەی خانەکانی جگەر).
- هەڵسەنگاندنی کارکردنی گورچیلە: EPO بەزۆری لەلایەن گورچیلەکانەوە بەرهەم دێت، و ئاستی EPO لەوانەیە کەم ببێتەوە لەو کەسانەی کە نەخۆشی درێژخایەنی گورچیلە (CKD) یان تێکچوونی کارکردنی گورچیلەیان هەیە. ڕەنگە تاقیکردنەوەی EPO وەک بەشێک لە تاقیکردنەوەکانی کارکردنی گورچیلە داوا بکرێت بۆ هەڵسەنگاندنی کارکردنی گورچیلە، هەڵسەنگاندنی توندی CKD، و جیاکردنەوەی نێوان هۆکارە جیاوازەکانی کەمخوێنی لە نەخۆشانی CKD.
- چاودێریکردنی چارەسەری ئێریترۆپۆئیتین: چارەسەری ئێریترۆپۆیتینی مرۆڤی پێکەوەلکاو (rHuEPO) لەوانەیە بنووسرێت بۆ هاندانی بەرهەمهێنانی خڕۆکە سوورەکانی خوێن لەو کەسانەی کە تووشی کەمخوێنی بوون بەهۆی CKD، کەمخوێنی بەهۆی چارەسەری کیمیایی، یان حاڵەتەکانی تر. ڕەنگە فەرمانی تاقیکردنەوەی EPO بدرێت بۆ چاودێریکردنی وەڵامدانەوەی چارەسەری EPO، باشترکردنی ڕێکخستنی ژەمە دەرمانەکە، و هەڵسەنگاندنی کاریگەری چارەسەرکردن لە باشترکردنی ئاستی هیمۆگلۆبین و کەمکردنەوەی پێداویستییەکانی گواستنەوە.
